Hannibal en Scipio. Passages uit de derde decade van Livius’ Ab Urbe Condita is een volledige uitwerking van de syllabus voor het CE Latijn 2024. Het boek vormt een sluitend systeem. Alle woorden die de leerlingen verondersteld worden te kennen staan in een alfabetische woordenlijst. Alle woorden die niet in deze woordenlijst voorkomen zijn geannoteerd. In de alfabetische woordenlijst, die in een apart katern wordt aangeboden, zijn ook de frequent in het pensum voorkomende woorden opgenomen. Bij de annotatie zijn we uitgegaan van een basiswoordenlijst van ca. 1100 woorden (Vox 1). De eerste Latijnse teksten van het pensum zijn wat ruimer van aantekeningen voorzien. We hebben de gegevens over het leven en de werkwijze van Livius en de historische achtergronden in twee hoofdstukken aan het begin van het boek ondergebracht. Wat leerlingen moeten weten van de stijl en de verteltechniek van Livius, is achter in het boek in één hoofdstuk opgenomen (hoofdstuk 15). Alle stijlfiguren die door de CvTE-mini-mumlijst als bekend worden verondersteld zijn zoveel mogelijk toegelicht met voorbeelden uit het pensum.
Allerlei belangrijke grammaticale onderwerpen worden naar aanleiding van de teksten in onthoud-blokken herhaald en zijn in hoofdstuk 16 bij elkaar gezet. De blokken zijn geordend in zeven categorieën. Bovendien bevat dit hoofdstuk een stappen-plan voor het vertalen. Hoofdstuk 17 bevat een op basis van het pensum samengestelde lijst van basiswoorden. Het is aan te bevelen deze woorden vooraf aan het vertalen van een passage te laten leren. De syllabus schrijft voor dat de leerlingen ook het verslag van Nepos over Hannibal in vertaling moeten lezen en een passage uit Il Principe van Machiavelli. Beide teksten, voorzien van opdrachten, zijn ondergebracht in hoofdstuk 14. De vertaling van de tekst van Nepos is van de hand van Niels Koopman. Voor Machiavelli is gebruik gemaakt van de vertaling van Van Heck.
Het boek bevat veel vragen en opdrachten, die op uiteenlopende zaken betrekking hebben: grammaticale structuur, inhoud, strekking, de stijlmiddelen, verteltechniek, historische verhaallijn en vergelijking van bronnen. In het kader van dit laatste aspect hebben we verschillende passages uit Polybius opgenomen met de opdracht deze te vergelijken met het verslag van Livius. Omdat leerlingen gelezen Latijnse teksten ook moeten vergelijken met een bestaande vertaling, teneinde deze vertaling te beoordelen, zijn in dit kader ver-schillende opdrachten toegevoegd. Ook zijn bij de teksten in vertaling vragen gesteld, die vooral over de inhoud van de tekst gaan. Er zijn tien proefvertalingen in het boek opge-nomen en nog eens dertien in het docentenboek. In het docentenboek staan verder de antwoorden op alle vragen, de werkvertalingen van de Latijnse teksten en van alle proefvertalingen.
De auteurs,
Charles Hupperts en Niels Koopman
